Het coronavirus en impact op de jaarrekening van ondernemingen*

Inmiddels hebben al meer dan 70.000 bedrijven zich gemeld bij de overheid om gebruik te kunnen maken van deeltijdontslag. Naar verwachting zal bij een groot aantal ondernemingen ernstige onzekerheid over de continuïteit bestaan of gaan bestaan.

In dit artikel gaan we in op de gevolgen voor de toelichtingen in de jaarrekening en de accountantsverklaring bij de jaarrekening. Tenslotte stippen we kort het bestuursverslag bij de jaarrekening aan.

Continuïteitsparagraaf in de algemene toelichting van de jaarrekening

In een normale situatie waarin een onderneming aanleiding heeft voor gerede twijfel over de continuïteit zal in de algemene toelichting van de jaarrekening worden uitgelegd welke zaken leiden tot de twijfel aan de continuïteit en hoe de onderneming deze problemen denkt op te lossen.

In deze buitengewone situatie is het de vraag in hoeverre de onderneming in staat zal zijn om een gedegen analyse van de situatie te maken.

Als er tijdens het opmaken van de jaarrekening nog geen duidelijkheid is, zal de onderneming de onzekerheid waarin ze verkeert zo goed mogelijk beschrijven en een schets geven van de mogelijk te verwachten impact voor de continuïteit van haar activiteiten. Hierbij zal de onderneming ook aangeven dat ze redelijkerwijs nog niet weet wat dit uiteindelijk voor haar gaat betekenen.

Waar mogelijk dient de onderneming de reeds bekende gevolgen en genomen maatregelen te beschrijven. Voorbeelden hiervan zijn reeds gerealiseerde omzetdaling, gevolgen van al dan niet tijdelijke of gedeeltelijke bedrijfssluiting, reeds toegezegde overheidssteun of nog te maken aanspraken op overheidssteun.

Continuïteitsparagraaf in de samenstellingsverklaring en beoordelingsverklaring

Zoals boven beschreven neemt de onderneming bij gerede twijfel over de continuïteit van de werkzaamheden van de onderneming geeft de onderneming in de jaarrekening een adequate uiteenzetting van de omstandigheden waarin de onderneming verkeert.

De accountant zal in de samenstellingsverklaring een toelichtende paragraaf opnemen inzake de continuïteitsveronderstelling van de onderneming, waarbij de bewoordingen als volgt kunnen zijn:

Het Coronavirus heeft ook invloed op XYZ b.v.. Wij vestigen de aandacht op punt … in de toelichting van de jaarrekening, waarin uiteengezet is wat de impact van het virus op XYZ reeds is geweest en met wat voor impact nog rekening wordt gehouden. Ook is toegelicht welke maatregelen al zijn genomen en welke nog te nemen maatregelen overwogen worden. Hierbij is ook aangegeven van welke door de regering beschikbaar gestelde faciliteiten naar verwachting gebruik gemaakt gaat worden. Uit de toelichting blijkt ook dat nog steeds grote onzekerheden blijven bestaan. Daarbij is aangegeven dat er sprake is van een ernstige onzekerheid met betrekking tot de continuïteit van de onderneming.

Wellicht ten overvloede de volgende opmerkingen

1. Een continuïteitsparagraaf in uw samenstellings- of beoordelingsverklaring wordt alleen opgenomen als eerst in de algemene toelichting een uiteenzetting is gegeven over de gehanteerde continuïteitsveronderstelling.
2. De huidige algemene en economische situatie is onzeker en ongewis, maar dat betekent niet automatisch in alle jaarrekeningen een dergelijke continuïteitsparagraaf opgenomen moet worden!!
3. En bij het samenstellen is door deze economische situatie continuïteit wel een Significante Aangelegenheid geworden.

Sectie continuïteit in de controleverklaring

De NBA geeft de onderstaande voorbeeldtekst voor de sectie continuïteit in de controleverklaring:

Het Coronavirus heeft ook invloed op XYZ b.v.. Op pagina aa van de toelichting op de jaarrekening is door het <> toegelicht wat de impact van het virus op XYZ reeds is geweest en met wat voor impact zij verder nog rekening houdt. Ook is toegelicht welke maatregelen het management al genomen heeft en welke maatregelen zij voornemens is nog te nemen, waarbij ook is aangegeven van welke door de regering beschikbaar gestelde faciliteiten zij verwacht gebruik te maken. Uit de toelichting blijkt ook dat er nog steeds grote onzekerheden blijven bestaan. Het management geeft daarbij aan dat er sprake van een ernstige onzekerheid met betrekking tot de continuïteit van de onderneming. Wij hebben de uiteenzetting van de situatie en de hierbij behorende onzekerheden beoordeeld en zijn van mening dat dit gegeven de situatie een adequate toelichting is. Doordat er onzekerheid is over wat de uiteindelijke economische impact van het Coronavirus zal zijn, spreekt er ook veel onzekerheid uit deze toelichting. Op grond van de door ons uitgevoerde werkzaamheden en de verkregen controle-informatie zijn wij van mening dat, rekening houdend met de onzekerheden die er op het moment van afgifte van deze controleverklaring zijn, de onderneming de situatie in haar jaarrekening goed toelicht en haar jaarrekeningterecht opmaakt op basis van continuïteit in lijn met het verslaggevingsstelsel. Rekening houdend met deze situatie hebben wij – in lijn met de controlestandaarden – een goedkeurend oordeel over de jaarrekening verstrekt in deze controleverklaring.

Bestuursverslag

Middelgrote en grote rechtspersonen zullen waar relevant in hun bestuursverslag aandacht moeten besteden aan de gevolgen van het coronavirus in de toekomstparagraaf en de risicoparagraaf.

* Zie ook de door het NBA uitgebrachte Alert 42 Impact coronavirus op accountantswerkzaamheden.