Het coronavirus en impact op de jaarrekening van ondernemingen (update)

Naar verwachting zal bij een groot aantal ondernemingen ernstige onzekerheid over de continuïteit bestaan of gaan bestaan. Daarnaast zal bij een aantal ondernemingen alsnog de continuïteit daadwerkelijk in gevaar gaan komen.

In dit artikel gaan we in op de gevolgen voor de jaarverslaggeving van deze ernstige onzekerheid voor:

• Continuïteitsveronderstelling;
• Waardering van de post deelnemingen;
• Gevolgen coronavirus als gebeurtenissen na balansdatum.

Continuïteitsveronderstelling

Welke smaken zijn er?

1. Geen twijfel of onzekerheid. In dat geval kan de jaarrekening worden opgesteld op basis van de continuïteitsveronderstelling. Er is GEEN toelichting nodig omtrent de continuïteitsveronderstelling.

2. Gerede twijfel of ernstige onzekerheid over de continuïteit van het geheel van de werkzaamheden. De onderneming zal niet meer op eigen kracht aan haar verplichtingen kunnen voldoen, maar met aanvullende medewerking van belanghebbenden is er wel een reële kans om te blijven voldoen aan de verplichtingen.

In deze situatie kan de jaarrekening worden opgesteld op basis van de continuïteitsveronderstelling. Wel is een adequate toelichting noodzakelijk van de omstandigheden die leiden tot de twijfel aan de continuïteit en hoe de onderneming deze problemen denkt op te lossen.

Als de onderneming tijdens het opmaken van de jaarrekening nog geen gedegen analyse van de situatie kan maken, beschrijft de onderneming de onzekerheid waarin ze verkeert zo goed mogelijk en geeft ze een schets van de mogelijk te verwachten impact op de continuïteit van haar activiteiten.

Zie voor de inhoud van de continuïteitsparagraaf in jaarrekening en accountantsverklaring ons artikel Het coronavirus en impact op de jaarrekening van ondernemingen.

3. Discontinuïteit is onontkoombaar. In deze situatie wordt de jaarrekening opgesteld tegen liquidatiewaarden.

Waardering van de post deelnemingen

Deelnemingen waarin de onderneming invloed van betekenis heeft op het zakelijke en financieel beleid worden gewaardeerd tegen de vermogensmutatiemethode. Hetzij volgens de netto-vermogenswaardemethode, hetzij tegen zichtbaar eigen vermogen. Maar wat als het eigen vermogen van de deelneming negatief wordt?

Algemeen
Als de deelneming een negatief eigen vermogen heeft, wordt de deelneming gewaardeerd op nihil of uit praktische overwegingen op 1 euro. En wordt dus GEEN voorziening in verband met deelnemingen gevormd.*

Aansprakelijkstellingen
Staat de deelnemende onderneming geheel of gedeeltelijk in voor schulden van de deelneming? Of is de deelnemende onderneming feitelijk verplicht ervoor te zorgen dat de deelneming haar schulden kan betalen? Dan neemt de deelnemende onderneming WEL een voorziening in verband met deelnemingen op. Let op, de hoogte van deze voorziening HOEFT NIET gelijk te zijn aan de hoogte van het negatieve eigen vermogen van de deelneming.

Gevolgen coronavirus als gebeurtenissen na balansdatum

In januari 2020 is het probleem pas echt bekend geworden en is in de maanden daarna de impact geleidelijk duidelijk geworden. Daarom is het voor de hand liggend om de gevolgen van het coronavirus te behandelen als gebeurtenissen na balansdatum die geen nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balansdatum, maar informatie geven over de omstandigheden die ontstaan zijn na de datum van de jaarrekening.

Maar hoe om te gaan met de situatie dat ten tijde van het opmaken van de jaarrekening 2019 de onderneming (nog) geen last heeft van de gevolgen van het coronavirus? En als de onderneming last gaat krijgen van de gevolgen nadat de jaarrekening is opgemaakt, maar nog niet is vastgesteld? Of pas nadat de jaarrekening al is gedeponeerd bij het handelsregister?

De beantwoording van deze vraag is afhankelijk van de fase waarin de jaarrekening is en de situatie waarin de onderneming zich bevindt, zoals opgenomen in onderstaande tabel:

Situatie 1: De onderneming licht de continuïteitsveronderstelling toe in de jaarrekening. De jaarrekening wordt opgemaakt op basis van continuïteitsveronderstelling.

Situatie 2: De reeds opgemaakte jaarrekening hoeft niet aangepast te worden.

Situatie 3: De reeds opgemaakte jaarrekening hoeft niet aangepast te worden.

Situatie 4: De continuïteitsveronderstelling vervalt. De activa in de jaarrekening worden tegen liquidatiewaarden c.q. (verwachte) opbrengstwaarden gewaardeerd.

Situatie 5: De continuïteitsveronderstelling vervalt. De jaarrekening wordt herzien en de activa in de jaarrekening worden tegen liquidatiewaarden c.q. (verwachte) opbrengstwaarden gewaardeerd.

Situatie 6: De jaarrekening wordt niet aangepast. Wel is melding van de gevolgen van het coronavirus aan de aandeelhouders aan de orde, omdat de jaarrekening in ernstige mate tekortschiet in het geven van inzicht. Daarnaast dient een mededeling hieromtrent gedeponeerd te worden bij het handelsregister. Indien er sprake is van een wettelijke controle dient de mededeling te worden voorzien van een controleverklaring.

(Een voorbeeld van de mededeling aan het handelsregister is opgenomen in de Kennisbank.)

Tot slot

Tot slot wijzen wij u nog op de FAQ die de NBA heeft gepubliceerd onder de titel Aandachtspunten coronacrisis samenstelpraktijk.

*) Eén uitzondering in de jaarrekening op fiscale grondslagen volgens RJ-Uiting 2020-1: Als de deelneming behoort tot de fiscale eenheid wordt het negatieve eigen vermogen als passiefpost opgenomen, ongeacht het bestaan van een verplichting tot aanzuivering van dit tekort. Ter presentatie van deze passiefpost kan bijvoorbeeld de post voorziening deelneming worden gehanteerd.