‘Onnodig veel ontslagen in coronatijd door strenge cao-regels’

Deze uitspraak van werkgeversvereniging AWVN trok mijn aandacht. De werkgeversvereniging vroeg daarmee aandacht voor het feit dat veel cao’s weinig ruimte bieden voor het tijdelijk verlagen van loonkosten, of het tijdelijk meer uren draaien om opgelopen productieachterstanden weg te werken, of het inzetten van werknemers uit andere functies, alles in het kader van ‘alle zeilen bijzetten’. Het zijn natuurlijk niet de cao-bepalingen, maar de bonden erachter die er te strak in zitten, hetgeen soms ook nadelig uitpakt voor werknemers.

Dit jaar uit de eigen praktijk vergelijkbare voorbeelden gehoord en meegekregen. De goede uiteraard weer daargelaten, hebben sommige werknemers – bijvoorbeeld in de detailhandel – overigens gewoon doorbetaald, wel thuis moeten en kunnen zitten omdat de winkels waar zij werkten gesloten waren. Maar bleken zij daarna inderdaad niet bereid vervolgens wat harder te lopen (lees: meer uren te draaien) om een deel van de verloren omzet in te halen. In deze gevallen werd dat ook door hun bond geadviseerd, nota bene, daaraan niet mee te werken. Dat is niet altijd goed te begrijpen.

Uit de kredietcrisis ken ik vergelijkbare voorbeelden. Ik herinner mij een goed bekendstaand interieurbouw bedrijf met goede en bekende opdrachtgevers, die door de acute vraaguitval, drastisch moest bezuinigen, maar haar gekwalificeerd personeel graag wilde behouden.

Verreweg de grootste grondstoffen leverancier was bereid af te zien van een deel van zijn vorderingen en bleef grondstoffen leveren, de betrokken bank zag af van rente en schortte de aflossing op leningen op, de directie ging op minimumloon verder en er werd verder bezuinigd waar dat nog kon. De stakeholders vonden het ook redelijk dat het personeel – een man of twintig – een bescheiden maar substantiële bijdrage zou leveren. Het personeel werd boven cao betaald. De betrokken bond – voor drie werknemers – zei echter: ‘njet’. Toen ik aangaf dat dat dan waarschijnlijk zou betekenen dat het hele bedrijf failliet zou gaan en alle werknemers op straat zouden komen te staan, haalde de betrokken bond vertegenwoordiger zijn schouders op en zei dat dat dan jammer was. Hij zat er niet mee en vertrok zonder afspraken te maken. Van je bond moet je het maar hebben.

Gelukkig waren de werknemers slimmer. Zij bereikten kort daarna een akkoord met de werkgever tot een tijdelijke, maar substantiële verlaging van hun loon en mede dankzij deze bezuinigingen, bleef het bedrijf overeind en draait het inmiddels weer prima. Iets genuanceerder en meer op maat gemaakte oplossingen, ook in overleg met bonden, kunnen veel schelen en doen meer recht aan de werkelijkheid.

Naschrift

Het eindeloze mantra – met verve ook uitgedragen door sommige politieke partijen – dat werknemers gewoon rechten hebben die nagekomen moeten worden en dat alle werkgevers niet deugen, is ouderwetse hardnekkige beeldvorming en in strijd met de dagelijkse werkelijkheid. Uit meer dan dertig jaar arbeidsrechtpraktijk ken ik eigenlijk geen enkele werkgever die het ‘leuk’ vindt om werknemers te ontslaan, dat betekent in de regel namelijk dat het niet goed gaat met je bedrijf en dat is uiteindelijk in niemands belang.