Een BV is zo opgericht. Leuk; een veelbelovende nieuwe bedrijfsactiviteit opstarten samen met een of meerdere enthousiaste aandeelhouder(s). Even langs de notaris. Standaard statuten, allemaal gelijk ook maar bestuurder en hopla van start. Pand huren en inrichten, investeren, werknemers in dienst nemen, leveranciers zoeken, marketing regelen enzovoort. Maar wat als na enige tijd blijkt dat de samenwerking toch niet optimaal blijkt en er onenigheid komt tussen partijen?

Onenigheid kan vele oorzaken hebben en kan liggen in een verschil van inzicht op de uitvoering van de werkzaamheden, onvrede op ieders inzet of de toekomstvisie van de vennootschap. Maar het kan ook te maken hebben met privéomstandigheden van een van de partijen, zoals arbeidsongeschiktheid of met de wens van een van de partijen voor een hoger salaris.

Dit zijn allemaal voorbeelden van latente bronnen van geschil. Daar kun je als aandeelhouder/bestuurder maar beter op voorbereid zijn. De ervaring leert dat als de problemen zich eenmaal aandienen of zichtbaar worden, het al te laat is en het niet meer lukt om alsnog goede werkafspraken te maken of een werkbare geschillenregeling overeen te komen. Met statuten kom je dan niet veel verder, tenzij deze ‘op maat’ gemaakt zijn, maar dat is meestal niet het geval.

De statuten van een vennootschap betreffen enerzijds het formele document waarin de oprichting van de vennootschap wordt bepaald. Anderzijds bevat het – veelal vanuit de wet voortvloeiende – bepalingen voor het functioneren van de BV. Het gaat dan onder meer om de naam en het adres van het bedrijf, de doelstellingen van de vennootschap, de wijze van verkrijging, vervreemding en overdracht van aandelen, met name de blokkeringsregeling, de wijze waarop de taken en besluitvorming van het bestuur is geregeld, regels voor de jaarrekening, winstverdeling en de wijze waarop de algemene vergadering wordt gehouden.

Er zijn echter onderwerpen die niet in de statuten zijn geregeld of niet kunnen worden geregeld danwel beter op een andere manier kunnen worden vastgelegd. Dat geldt bijvoorbeeld voor onderlinge aanvullende afspraken tussen (meerdere) aandeelhouders/bestuurders. Zeker als de aandeelhouders niet tevens bestuurder zijn. Bepalingen die regelen op welke wijze aandeelhouders (meer) zeggenschap en toezicht hebben op de gang van zaken in de onderneming. Daarvoor is een aandeelhoudersovereenkomst bij voorkeur in combinatie met een directiereglement zeer geschikt, praktisch en soms noodzakelijk. In een directiereglement kan de nadere taakverdeling voor het bestuur worden bepaald en eventuele goedkeuring van bepaalde besluiten door de aandeelhouders worden opgenomen.

Een aandeelhoudersovereenkomst is een contract tussen de aandeelhouders van een vennootschap waarin – andere / aanvullende – rechten en plichten van de aandeelhouders kunnen worden vastgelegd. Daarbij kan een onderdeel van de aandeelhoudersovereenkomst tevens inhouden hoe partijen als bestuurder handelen.

In een aandeelhoudersovereenkomst kan onder andere worden geregeld: de manier waarop de winst van het bedrijf wordt verdeeld of voorlopig niet. Het is ook mogelijk een andere waardebepaling van de aandelen op te nemen, of een al dan niet verplicht meeverkooprecht (Tag-along) of – plicht (Drag-along) of good leaver / bad leaver afspraken. Ook meer praktische zaken, zoals een regeling indien de stemmen staken, kunnen deel uitmaken van zo’n overeenkomst.

In tegenstelling tot de statuten, is een aandeelhoudersovereenkomst niet verplicht en wordt deze alleen gebruikt als aandeelhouders het nodig vinden om specifieke afspraken te maken.

Wat zijn belangrijke voordelen van een aandeelhoudersovereenkomst?

• Duidelijkheid: een aandeelhoudersovereenkomst geeft duidelijkheid over de rechten en plichten van de aandeelhouders van de vennootschap. Dit kan ervoor zorgen dat conflicten zoveel mogelijk worden voorkomen;
• Bescherming: een aandeelhoudersovereenkomst kan de aandeelhouders beschermen tegen ongewenste situaties. Bijvoorbeeld door afspraken te maken over hoe besluiten worden genomen en hoe de winst wordt verdeeld, zodat de belangen van alle aandeelhouders worden beschermd;
• Flexibiliteit: aandeelhoudersovereenkomsten kunnen op maat gemaakt worden, zodat ze aan de behoeften van de vennootschap en de aandeelhouders kunnen worden aangepast. Dit zorgt ervoor dat de afspraken tussen de aandeelhouders altijd up-to-date en relevant zijn;
• Én – niet in de laatste plaats – geheimhouding – statuten zijn immers openbaar. Door (aanvullende) afspraken te maken in een aandeelhoudersovereenkomst, die niet openbaar is, krijgt de buitenwacht geen inzicht in vertrouwelijke afspraken tussen de aandeelhouders onderling.

Aandachtspunten bij een aandeelhoudersovereenkomst

Er zijn uiteraard verschillende aandachtspunten waar rekening mee moet worden gehouden bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst, nog los van de persoonlijke wensen. Hierbij een aantal voorbeelden:

• de aandeelhoudersovereenkomst moet duidelijk en compleet zijn. Maak afspraken over alle relevante onderwerpen, zoals de verdeling van de winst, de manier waarop beslissingen worden genomen en hoe conflicten worden opgelost;
• Beoordeel periodiek of de gemaakte afspraken nog aansluiten bij de wensen van de aandeelhouders;
• Maak duidelijke afspraken over de verhouding tussen de aandeelhouders en/of de bestuurders van de vennootschap. Bijvoorbeeld wat betreft de bevoegdheden van de aandeelhouders en/of bestuurders en hun verantwoordelijkheden jegens de vennootschap en elkaar;
• Bedenk wat er moet gebeuren als een aandeelhouder besluit om zijn aandelen te verkopen of te vervreemden. Maak afspraken over hoe dit moet gebeuren en of andere aandeelhouders het recht hebben om deze aandelen te kopen;
• Maak afspraken over hoe het bedrijf wordt bestuurd. Bijvoorbeeld door middel van een raad van bestuur of een directie. Maak ook afspraken over hoe beslissingen worden genomen en wie hierbij betrokken moeten zijn;
• Zorg ervoor dat de aandeelhoudersovereenkomst aansluit bij de wet- en regelgeving, maar ook op de statuten die van toepassing zijn op de vennootschap;
• Zorg ervoor dat de aandeelhoudersovereenkomst duidelijk is over de gevolgen van het niet naleven van de afspraken. Bijvoorbeeld of dit kan leiden tot het verliezen van het stemrecht of het verplicht verkopen van aandelen;

Zorg dat de aandeelhoudersovereenkomst kan worden aangepast als de omstandigheden veranderen. Bijvoorbeeld als er nieuwe aandeelhouders bijkomen of als de onderneming significante veranderingen ondergaat.

Wie stelt een aandeelhoudersovereenkomst op?

Een aandeelhoudersovereenkomst kan opgesteld worden door de aandeelhouders zelf, of door een professioneel adviseur zoals een jurist. Het is aan te raden om professioneel advies in te winnen bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst, omdat deze vaak complexe juridische afspraken bevat. Een professioneel adviseur kan u helpen om duidelijke afspraken te maken, ervoor te zorgen dat de aandeelhoudersovereenkomst op maat is, niet in strijd is met de eigen statuten en ook bruikbaar is in de praktijk.

Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen, of wilt u hulp bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst, dan kunt u contact opnemen met Ruud Boerman.